Profesor Mojżesz Mehring

Był synem Josla i Etli z Hamermanów. Ukończył ośmioklasowe gimnazjum w Stryju, po studiach uzyskał doktorat z filozofii. Uczył religii, języka hebrajskiego i historii żydowskiej w Gimnazjum i w Szkole Powszechnej Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich i Powszechnych (przy ul. Dąbrowskiego 3a, później przy ul. Jasnogórskiej 8/10).

W 1931 został przewodniczącym komitetu założycielskiego Koła Miłośników Śpiewu i Muzyki „Lira” (Koło działało w 1932–35). W II połowie lat 30. był członkiem zarządów Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej TOZ oraz Stowarzyszenia Kursów Hebrajskich. W 1930 był współorganizatorem sekcji etnograficznej Żydowskiego Towarzystwa Krajoznawczego; gromadziła ona materiały dotyczące kultury i zwyczajów życia codziennego Żydów z Częstochowy i okolic. Od 1936 należał do zarządu (był sekretarzem) Komitetu Budowy Gmachu dla Społecznych Szkół Żydowskich w Częstochowie. W 1933 był członkiem zarządu gminy żydowskiej, przez pewien czas należał do Rady Gminy. Jako syjonista zaciekle zwalczał w gminie konkurencyjne propolskie gimnazjum dr. F. Axera. Był działaczem samorządowym; w 1934 wybrany na zastępcę radnego z listy Zjednoczonego Żydowskiego Bloku Gospodarczego, mandat radnego uzyskał w 1935 po odejściu z Rady Miejskiej Maurycego Neufelda. Od 1938 należał do komisji RM pracującej nad projektami przynależności administracyjnej Częstochowy. W 1939 został wybrany na radnego z listy Zjednoczonego Żydowskiego Bloku Wyborczego.

Od początku okupacji niemieckiej (po zamknięciu szkół żydowskich) organizował prywatne kursy edukacyjne. Wygłaszał też odczyty i wykłady na tematy historyczne. Mieszkał przy ul. Dąbrowskiego 28, następnie przy Jasnogórskiej 34 (do 1941), później zmuszony do przeniesienia się do getta. Mianowany przez Radę Starszych (Judenrat) komisarzem TOZ, 25 III 1941 rozwiązał jego dotychczasowy zarząd. Odbyło się to na rozkaz władz niemieckich i miało na celu ograniczenie działalności TOZ. 21 IX 1942 jako delegat syjonistów miał uczestniczyć w konferencji w sprawie tworzenia zbrojnej organizacji oporu, do której nie doszło z powodu aresztowania organizatorów przez policję niemiecką.

W październiku 1942 został wywieziony transportem z getta częstochowskiego do obozu zagłady w Treblince. Przez pewien czas pracował w żydowskiej obsłudze obozu, później został zamordowany. Samuel Willenberg był świadkiem jego śmierci.

Jego pierwszą żoną była Beila Itla Laufer, mieli syna Judę. Po rozwodzie z nią Mehring w 1936 ożenił się z Esterą 1 v. Rozental, córką Mordki Szulima Kona i Rojzy z Gliksmanów. Była polonistką w Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich i Powszechnych w Częstochowie. W małżeństwie z nią miał córkę. Żona Estera wraz z córką i pasierbem zginęła w 1942 w Treblince.

Andrzej Kuśnierczyk, Wiesław Paszkowski, Juliusz Sętowski

Źródła

Żydzi częstochowscy. Słownik biograficzny, pod red. J. Sętowskiego, Częstochowa 2020, s. 322–323; Zagórowski, Spis nauczycieli 1926, s. 294. Słownik nauczycieli, s. 59 (dot. też żony); Grządzielski, Oświata żydowska w Częstochowie, s. 178, 179, 182, 183; Malko, Życie muzyczne Częstochowy, s. 305; Mizgalski, Tożsamość polityczna, s. 186, 258; Sętowski, Żydowskie Towarzystwo Krajoznawcze, s. 60; Szwed, Żydzi w samorządzie miasta Częstochowy, s. 160, 169; Urbanowicz, Rzemiosło, s. 229; Żydzi częstochowianie. Współistnienie – holocaust – pamięć, s. nlb.; Einhorn, Wybrany, aby żyć, s. 56; Willenberg, Bunt w Treblince, s. 14–15, s. 97–99 (tu fot.). – Almanach Częstochowy 2000, s. 99; „Express Częstochowski” 1930, nr 197, s. 3; „Nasz Głos Powszechny” 1936, nr 2, s. 2, 3, nr 3, s. 4. – Sprawozdanie kierownictwa filii ck gimnazjum w Stryju za rok szkolny 1916/17 – wersja cyfrowa: http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/plain-content?id=5084 (jako uczeń kl. VII). – USC Częstochowa, akt małż. 162/1936; APCz, akt ur. 1897/263; APCz, Mag.Cz. 5573.